W zeszłym tygodniu rozpocząłem publikowanie drugiej części prac z cyklu Historia Polski. W jej skład wchodzą scenki o wymiarach 12x12 przedstawiające wybrane przeze mnie wydarzenia lub postacie z historii naszego kraju.
Druga część projektu, której dotyczy ten wątek na forum, obejmować będzie okres od połowy XVI do końcówki XVIII wieku i zawierać będzie dziesięć scenek, które - mam nadzieję - opowiedzą interesującą historię polskiego Złotego Wieku, rozwoju nauki, sztuki i kultury tej epoki, przybliżą liczne wojny toczone przez armie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, które osłabiły państwo i w dużej mierze przyczyniły się do jego upadku. Cześć druga zakończy się pozytywną nutą i nadzieją na poprawę, lecz z podręczników historii dobrze wiemy, że wiek XIX, któremu będzie poświęcona część trzecia, nie był dla Polski i Polaków szczęśliwym okresem.
Przyjęty format jest z jednej strony dość ograniczający (niektóre wydarzenia mogą być kłopotliwe do przedstawienia na tak małej powierzchni), z drugiej jednak pozwala mi na realizację całego projektu we w miarę krótkim czasie i bez ponoszenia olbrzymich kosztów, pozwala również wyszaleć się pod względem zastosowanych technik, kolorów, popróbowania rozmaitych rozwiązań w małej skali.
Nowe scenki będę sukcesywnie dorzucał do pierwszego postu, zachęcam do komentowania. ;)
Pierwszą część cyklu (pierwsze dziesięć scenek) znajdziecie na forum w tym wątku - https://www.lugpol.pl/forum/viewtopic.p ... ria+Polski.
"De revolutionibus orbium coelestium", 1543
Mikołaj Kopernik to polski astronom, który zasłynął opublikowaniem dzieła "O obrotach sfer niebieskich", stanowiącego podwaliny heliocentrycznego modelu budowy Układu Słonecznego. Jak przystało na człowieka renesansu, poza astronomią uczony parał się również ekonomią, medycyną, prawem, geografią oraz pełnił funkcje administracyjne.
Uczony związany był z miastem Toruń, gdzie dorastał, a po powrocie ze studiów pracował.
2023 rok w związku z obchodami 550 rocznicy urodzin astronoma ogłoszono Rokiem Kopernika.
Narodziny polskiej poezji
W XVI-wiecznej Polsce rozwijała się również sztuka. To właśnie ten okres przyjmuje się za czas narodzin polskiej literatury. Do najwybitniejszych twórców tej epoki należeli Jan Kochanowski i Mikołaj Rej. Pomimo upływu blisko pół tysiąca lat, ich utwory są wciąż żywe w świadomości Polaków.
Scenka inspirowana jest kilkoma różnymi utworami obu poetów, szczególnie tymi kładącymi nacisk na piękno przyrody, jej harmonię oraz związek człowieka z naturą.
Batory pod Pskowem
Scenka jest wzorowane na obrazie Jana Matejki, który w symboliczny sposób przedstawił pokojowe rokowania kończące wojnę polsko-rosyjską o Inflanty. Obraz (a co za tym idzie moja scenka) nie przedstawia historycznych faktów, kilka różnych wydarzeń zostało połączonych w jedną scenę dla lepszego efektu.
Stefan Batory został wybrany na króla Polski w 1576 roku. Dzięki swoim militarnym podbojom uważany jest za jednego z wybitniejszych władców Polski.
Zwycięstwo nad Rosją, symboliczne przedstawione w konstrukcji, zabezpieczyło granice Rzeczypospolitej i pomogło utrzymać rolę mocarstwa w regionie.
Scena osadzona jest w polskim obozie wojskowym, król zasiada w namiocie, u jego stóp spoczywa skóra niedźwiedzia - symbol pokonanego wroga. Obok władcy stoi Jan Zamojski - kanclerz wielki koronny, doradca i wieloletni współpracownik króla. Rosyjskie poselstwo wykonuje gesty pojednania - jedna z postaci klęka, podając tacę z chlebem, druga unosi w górę pismo potwierdzające rozejm.
Sejmiki szlacheckie
W ramach zwiększania w XIV i XV wieku liczby swobód i przywilejów polskiego rycerstwa wykształcił się w Rzeczypospolitej system demokracji szlacheckiej. Sprawczość króla zmalała, gdyż wszystkie decyzje musiały być podejmowane w uzgodnieniu z przedstawicielami szlachty. Posłowie na sejm otrzymywali dyspozycje na sejmikach odbywających się lokalnie.
Stan szlachecki w tym okresie liczył około 5% społeczeństwa.
Piękna idea demokracji podatna była jednak na korupcję oraz wpływy państw ościennych. Przykładem jej wypaczenia może być nadużywanie zasady liberum veto, zgodnie z którą nawet jeden głos przeciw mógł unieważnić całe głosowanie.
Winietka przedstawia scenę z sejmiku odbywającego się w budynku kościoła. Obradującym puściły nerwy i chwycili za szable. Z ambony spogląda na tę sytuację Piotr Skarga - autor "Kazań sejmowych", cyklu kazań opisujących stan Rzeczypospolitej, kładącego nacisk na uwypuklenie wad ówczesnego systemu społeczno-politycznego.
Powstanie Chmielnickiego, 1648
Kozacy zamieszkiwali wschodnie rubieże XVII-wiecznej Rzeczypospolitej. W tej słabo zaludnionej krainie osiedlali się przede wszystkim z powodów ekonomicznych. Ze względu na zagrożenie ze strony Tatarów wytworzyli społeczność o charakterze wojskowym. Kozacy ujęci w tzw. rejestrze stanowili część wojsk Rzeczypospolitej, na czas wojny na żołd zaciągano większą ich liczbę.
Pomiędzy szlachtą a Kozakami panowało nieustanne napięcie. Rozwój regionu wymagał rozwoju rolnictwa, które potrzebowało rąk do pracy. Kozacy wypisywani z rejestru w czasach pokoju czuli się pokrzywdzeni zmianą statusu z żołnierza na chłopa i stanowili motor napędowy buntów. Najpoważniejszym z nich było powstanie kozackie pod wodzą Bohdana Chmielnickiego, które wybuchło w 1648, trwało kilka lat i swoim obszarem objęło znaczny obszar państwa.
Scena przedstawia świętowanie przez Kozaków po bitwie pod Żółtymi Wodami, gdzie po blisko trzech tygodniach oblegania polskiego obozu odnieśli pierwsze znaczne zwycięstwo.
Potop szwedzki, 1655
Wojna polsko-szwedzka, której głównym powodem było dążenie Szwecji do opanowania całego wybrzeża Bałtyku, a osłabienie Rzeczypospolitej powstaniami Kozaków i wojną z Rosją wytworzyło ku temu okazję. Konflikt miał również korzenie w sporze dynastycznym - ówczesny król Polski pochodził ze szwedzkiej dynastii Wazów, przez co rościł prawa do tytułu królewskiego w Szwecji.
Mimo ostatecznego wyparcia Szwedów z kraju w wyniku kilkuletniej okupacji znacznych obszarów państwa doszło do kolosalnych strat w ludności, a także zniszczenia lub zagrabienia polskich zabytków i dóbr kultury, z których część do dzisiaj znajduje się w Szwecji.
Wydarzenia te stały się tłem dla powieści historycznej “Potop” Henryka Sienkiewicza. Za punkt zwrotny powieści i wojny pisarz przyjął obronę klasztoru na Jasnej Górze, co też zostało przedstawione w scence. Mimo iż w rzeczywistości odparcie szturmu nie przesądziło o losach wojny, to łatwo zrozumieć, dlaczego autor przyjął taką symbolikę.
Odsiecz wiedeńska, 1683
Przez wieki Imperium Osmańskie rozszerzało swoje wpływy na południu Europy, przejmując kontrolę nad kolejnymi państwami. W XVII wieku tureckie armie kilkukrotnie ścierały się z polskimi. Do kulminacyjnego starcia świata islamskiego z chrześcijańskim doszło w 1683 roku, gdy u bram Wiednia stanęła licząca ponad sto tysięcy żołnierzy armia dowodzona przez wezyra Karę Mustafę.
Oblężenie trwało dwa miesiące, wyczerpanym obrońcom z odsieczą przybyła Rzeczpospolita będąca wówczas z Cesarstwem w sojuszu. Atakiem dowodził król Jan III Sobieski.
Po wygranej bitwie, zakończonej szarżą kawalerii, w której według szacunków historyków brało udział dwadzieścia tysięcy jeźdźców, wyparłszy oblegającą armię i zdobywszy obóz turecki, Sobieski wysłał do papieża część zdobyczy wojennych oraz list, w którym zawarł sentencję: “Venimus, vidimus et Deus vicit” (“Przybyliśmy, zobaczyliśmy i Bóg zwyciężył”). Trwająca kilkaset lat ofensywa Osmanów została przełamana.
Niestety, Rzeczpospolita nie wykorzystała swojego sukcesu politycznie.